โควิด-19 ทำพิษ บริษัทขนส่งฯ ปิดสาขาบริการ-ศูนย์กระจายสินค้า ผู้ใช้บริการเดือดร้อน รับพัสดุล่าช้า นักวิชาการชงทฤษฎีเปลี่ยนคู่เเข่งเป็นพันธมิตร ยึดอิเกียโมเดล ลดผลกระทบช่วงวิกฤต

สถานการณ์โควิด-19 ส่งผลสะเทือนไปทั่วทุกธุรกิจ ไม่เว้นแม้แต่ธุรกิจขนส่งพัสดุ หลายบริษัทต้องประสบปัญหา หลังพบพนักงานในสาขาบริการและศูนย์กระจายสินค้าติดเชื้อ ทำให้ต้องประกาศปิดทำการในพื้นที่นั้น ๆ ชั่วคราว แน่นอนว่า ย่อมส่งผลกระทบไปยังผู้ใช้บริการไม่ได้รับความสะดวก

กรณีที่เห็นเด่นชัด คือ บริษัท แฟลช เอ็กซ์เพรส ที่ประสบปัญหานี้ และประกาศปิดศูนย์กระจายพัสดุวังน้อย 3 วัน ทำให้บริษัทฯ จำเป็นต้องงดรับพัสดุที่มีน้ำหนักเกินกว่า 10 กก. และขนาดความกว้าง ความยาว ความสูง เกินกว่า 100 ซม. และสามด้านรวมกันเกินกว่า 150 ซม. ชั่วคราว ตั้งแต่ 21 ก.ค. 2564 เป็นต้นไป

แม้ล่าสุด จะออกมาประกาศว่า ตั้งแต่เที่ยงคืน ของวันที่ 30 ก.ค.2564 จะกลับมาให้บริการรับฝากและนำจ่ายครอบคลุมทุกพื้นที่ทั่วประเทศอีกครั้ง หลังจากแก้ไขปัญหาที่ศูนย์กระจายสินค้าวังน้อยได้สำเร็จก็ตาม แต่อนาคตก็มิอาจปฏิเสธได้ว่า เหตุการณ์ลักษณะดังกล่าวนี้จะไม่เกิดขึ้น ไม่ว่ากับแฟลชหรือบริษัทขนส่งพัสดุอื่น ๆ

ก่อนหน้านี้เคยเกิดกรณีลักษณะเดียวกันขึ้นกับ เคอรี่ เอ็กซ์เพรส รวมถึงไปรษณีย์ไทย (ปณท.) หลังจาก ปณท.ตรวจพบพนักงานติดเชื้อเช่นกัน ทำให้ต้องปิดบริการรับฝากส่งชั่วคราว ส่งผลทำให้การนำจ่ายในบางพื้นที่เกิดความล่าช้า ทั้งที่มีการฉีดวัคซีนป้องกันให้แก่พนักงานเข็มแรกแล้วกว่า 1 หมื่นคน

27 ก.ค. 2564 บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด ออกแถลงการณ์ โดย ดร.ดนันท์ สุภัทรพันธุ์ กรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด กล่าวถึงการระบาดของเชื้อโควิด-19 ที่ปัจจุบันมีเจ้าหน้าที่ไปรษณีย์ไทยติดเชื้อ และไปรษณีย์บางแห่งต้องปิดให้บริการเป็นการชั่วคราวเพื่อป้องกันการระบาดของเชื้อนั้น กรณีดังกล่าวได้มีเจ้าหน้าที่บางส่วนต้องทำการรักษาและกักตัวชั่วคราว แต่ไปรษณีย์ไทยซึ่งเป็นหน่วยงานผู้ให้บริการด้านขนส่งและการสื่อสารภายใต้กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ยังคงต้องให้บริการประชาชนอย่างต่อเนื่อง แม้ในภาวะวิกฤต จึงอาจมีการจัดส่งสิ่งของล่าช้าในบางพื้นที่

โดยปัจจุบันไปรษณีย์ไทยมีปริมาณไปรษณียภัณฑ์และพัสดุด่วนเฉลี่ยอยู่ที่ 8 ล้านชิ้นต่อวัน ซึ่งจากการระบาดของโควิด-19 ไปรษณีย์ไทยให้ความสำคัญในการไม่ให้งานตกค้าง โดยได้มีการจัดทำแผนบริหารความเสี่ยง และแนวทางดำเนินงานรองรับสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรค ดังนี้

1. แบ่งเจ้าหน้าที่นำจ่ายออกเป็น 2 กลุ่ม โดยกำหนดให้ทำงานเหลื่อมเวลากัน

2. นำเจ้าหน้าที่จากไปรษณีย์ที่อยู่ใกล้เคียงมาปฏิบัติหน้าที่ในการนำจ่ายแทนเจ้าหน้าที่ของไปรษณีย์ที่ต้องปิดให้บริการชั่วคราว

3. ปรับเปลี่ยนเวลาการทำงานของเจ้าหน้าที่ในพื้นที่ศูนย์ไปรษณีย์ที่ใช้ในการคัดแยกปลายทางซึ่งเปิดทำการตลอด 24 ชั่วโมง พร้อมจัดพื้นที่ปฏิบัติงานให้มีความปลอดภัย ตามมาตรการเว้นระยะห่างทางสังคม

4. กำชับให้เว้นระยะห่างเพื่อลดความเสี่ยง แยกกันรับประทานอาหาร ห้ามสูบบุหรี่ร่วมกัน และห้ามจับกลุ่มคุยกันอย่างใกล้ชิด

5. ไปรษณีย์ที่มีพื้นที่ปฏิบัติงานหลายจุดให้กำหนดเป็นพื้นที่ปฎิบัติงานสำรอง ในกรณีที่จุดใดจุดหนึ่งต้องปิด

6. ปรับสถานที่ปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่นำจ่ายให้มีระยะห่างกันเพิ่มมากขึ้น

ผู้บริหารบริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด กล่าวต่อว่า นอกจากนี้ ไปรษณีย์ไทย จะไม่ปกปิดข้อมูล หากพบว่ามีเจ้าหน้าที่ติดเชื้อและจะรายงานให้ผู้ใช้บริการทุกท่านทราบผ่านช่องทางออนไลน์ต่าง ๆ ของไปรษณีย์ไทยอย่างตรงไปตรงมา แต่ด้วยสถานการณ์ในปัจจุบันอาจส่งผลกระทบให้การนำจ่ายสิ่งของในช่วงนี้อาจล่าช้าบางพื้นที่ จึงต้องขออภัยผู้ใช้บริการมา ณ ที่นี้         

แต่อย่างไรก็ตาม ได้กำชับให้เจ้าหน้าที่ทุกคนปฏิบัติตามมาตรการด้านสุขอนามัยอย่างเคร่งครัด คือ ที่ทำการไปรษณีย์ทุกแห่งต้องคัดกรองผู้ใช้บริการก่อนเข้าที่ทำการอย่างเคร่งครัด ให้บริการเจลล้างมือแอลกอฮอล์ตั้งแต่เข้าที่ทำการ ระหว่างใช้บริการ และหลังจากเสร็จสิ้นกิจกรรมจัดระยะห่างทั้งเคาน์เตอร์ให้บริการ เก้าอี้พักรอใช้บริการ และทำความสะอาดจุดสัมผัสในที่ทำการ เช่น จุดกดบัตรคิว มือจับประตู เคาน์เตอร์ให้บริการทุก ๆ 20 นาที

ด้านเจ้าหน้าที่ให้บริการของไปรษณีย์ไทยเอง ได้กำชับให้มีการคัดกรองก่อนปฏิบัติหน้าที่อย่างเคร่งครัด โดยจะต้องสวมหน้ากากอนามัยตลอดเวลาระหว่างปฏิบัติงาน ล้างมือด้วยเจลแอลกอฮอล์ และงดการพูดคุยระหว่างให้บริการ และเจ้าหน้าที่นำจ่ายต้องตรวจวัดอุณหภูมิก่อนปฏิบัติงานทุกครั้ง และล้างมือด้วยเจลแอลกอฮอล์ระหว่างนำจ่ายสิ่งของให้ลูกค้าทุกครั้ง ศูนย์ไปรษณีย์มีการพ่นน้ำยาฆ่าเชื้อบนพัสดุทุกชิ้น สำหรับผู้ใช้บริการที่ไม่ต้องการลงนามรับสิ่งของ สามารถแจ้งให้บุรุษไปรษณีย์บันทึก ชื่อ-นามสกุล แทนการลงนามได้ เพื่อลดความเสี่ยงในการสัมผัส

ข้อมูลจากบริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด ยังระบุ การขนส่งพัสดุ EMS ในประเทศ มีการรับประกันเวลานำจ่ายให้แก่ผู้รับ หากตรวจสอบพบว่า EMS ดังกล่าวเกิดความล่าช้าในเส้นทางไปรษณีย์ ปณท ยินดีคืนค่าฝากส่ง EMS ในประเทศให้แก่ผู้ใช้บริการ แต่ถ้า EMS ดังกล่าวเกิดสูญหาย ปณท ยินดีชดใช้ ค่าเสียหายตามมูลค่าจริงแต่ไม่เกิน 2,000 บาท ยกเว้น EMS รับประกัน ปณท จะชดใช้ตามวงเงินที่รับประกันไว้

ส่วนกรณีสิ่งบรรจุภายในสูญหายหรือเสียหาย เมื่อผู้รับได้รับขอให้รีบแจ้งให้ ปณ. ที่นำจ่ายทราบภายใน 24 ชม. จากนั้นขอให้ติดต่อผู้ฝากส่งเพื่อให้ผู้ฝากส่งทำเรื่อง ร้องเรียนที่ ปณ.ต้นทาง เมื่อดำเนินการตรวจสอบเรียบร้อยแล้ว หากพบว่าเกิดการสูญหายหรือเสียหายในเส้นทางไปรษณีย์ ปณ.ต้นทาง จะแจ้งให้ผู้ฝากมาติดต่อรับเงินชดใช้ค่าเสียหาย

ทั้งนี้ สิทธิ์ในการรับเงินชดใช้จะเป็นของผู้ฝากส่ง หากผู้รับประสงค์ จะเป็นผู้รับเงิน ผู้ฝากส่งจะต้องทำหนังสือโอนสิทธิ์การรับเงินชดใช้แจ้งต่อเจ้าหน้าที่ ปณ.ต้นทาง ที่ผู้ฝากส่งแจ้งเรื่องร้องเรียนในครั้งแรก

จะเห็นว่า มาตรการแก้ไขปัญหาจากบริษัทขนส่งพัสดุเบื้องต้น ส่วนใหญ่จะเป็นการสร้างภูมิคุ้มกันในตัวเอง ภายใต้หลักการบริหารจัดการของแต่ละองค์กร

หากในมุมมองนักวิชาการกลับมองว่า เมื่อถึงจุดวิกฤตต้องปิดศูนย์กระจายสินค้าหรือจุดบริการ ถึงเวลาแล้วที่ต้องใช้กลยุทธ์ “เปลี่ยนคู่แข่งให้เป็นพันธมิตร”

ผศ.ดร. กานดา บุญโสธรสถิตย์ หัวหน้าศูนย์นวัตกรรมโลจิสติกส์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.) อธิบายให้เห็นภาพชัดการเปลี่ยนคู่แข่งให้เป็นพันธมิตร ดังเช่น กรณีปิดสาขาให้บริการ สมมติ นาย ก จะส่งพัสดุจากไปรษณีย์ไทย สาขารังสิต ไปยังสาขาประชาอุทิศ ซึ่งปิดทำการชั่วคราว ทำให้ต้นทางไม่สามารถจัดส่งได้นั้น บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด อาจต้องประสานไปยังบริษัทขนส่งพัสดุอื่น เช่น เคอรี่ เอ็กซ์เพรส ที่สามารถขนส่งไปยังพื้นที่ปลายทางได้ ลักษณะดังกล่าวนี้คล้ายคลึงกับการให้บริการสายการบินนั่นเอง  

หรือกรณี อิเกีย เป็นตัวอย่างธุรกิจที่เห็นภาพชัดมากที่สุด โดยลูกค้าซื้อสินค้าของอิเกียแล้ว จะมีจุดบริการขนส่งสินค้า ซึ่งเป็นของบริษัทที่เข้ามาประมูล และมีการพูดคุยกับอิเกีย ในการขอเชื่อมโยงข้อมูล เพียงแค่สแกนบาร์โค้ด ข้อมูลของลูกค้าที่ขนส่งทั้งหมดจะถูกส่งมายังบริษัทขนส่งทันที เพียงแต่บริษัทอาจต้องมอบสิ่งตอบแทนให้อิเกียด้วย เพื่อดึงดูดให้ลูกค้าเข้ามาซื้อสินค้ามากขึ้น เช่น จัดโปรโมชันซื้อสินค้าจำนวนมาก ลดราคาค่าขนส่ง

เช่นกันกับการปิดศูนย์กระจายสินค้า นักวิชาการ มจธ. ยอมรับว่า ปัญหาค่อนข้างหนัก เพราะศูนย์มีหน้าที่ในการคัดแยกสินค้า เมื่อถูกสั่งปิดชั่วคราว จึงทำให้ไม่สามารถกระจายสินค้าไปยังปลายทางได้ เพราะฉะนั้นที่ผ่านมา แฟลช เอ็กซ์เพรส จึงเลือกที่จะย้ายพัสดุจากจุดกระจายที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง แต่ปัญหาที่ตามมา คือ ทำให้ระยะทางการขนส่งพัสดุไกลขึ้น กระทบต่อค่าใช้จ่าย

วิธีการแก้ปัญหา ควรพูดคุยกับบริษัทจากเดิมเป็นคู่แข่งให้กลายเป็นพันธมิตร มองหาบริษัทขนส่งพัสดุใกล้ ๆ ช่วยกระจายสินค้าให้ก่อน แต่หากยอดพัสดุมีจำนวนมาก จนยากจะแก้ปัญหาความล่าช้าได้ ต้องจ้างคนงานเพิ่มขึ้น หรือเพิ่มชั่วโมงการทำงานพิเศษ แต่วิธีที่เหมาะสมที่สุด คือ การจ้างบริษัทเอ้าท์ซอร์ส ดำเนินการแทน

“ในประเทศไทยส่วนใหญ่จะมีความกังวลในเรื่องคู่แข่งเยอะ และแนวคิดปลาใหญ่กินปลาเล็ก จึงพยายามทำตัวให้เป็นปลาใหญ่ ขึ้นเรื่อย ๆ เพื่อกินปลาเล็กกว่า ทำให้ในสถานการณ์ปกติไม่ค่อยเห็นพันธมิตร-พันธมิตร แต่สถานการณ์โควิด-19 ถึงเวลาต้องคุยกันและคุยในเรื่องผลกระโยชน์ หากบริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด ต้องส่งพัสดุให้เคอรี่ เอ็กซ์เพรส จะมีค่าตอบแทนอย่างไร ลักษณะเดียวกับอิเกีย” ผศ.ดร. กานดา กล่าว .